Maandag 10 oktober is de deadline. Dan moeten 120 gemeenten hun huidige contract met de Nederlandse dochteronderneming van het Russische gasbedrijf Gazprom hebben opgezegd. Deze dwangmaatregel van energie- en klimaatminister Rob Jetten (D66) is niet alleen uniek in Europa, hij is ook onnodig, extreem duur en werkt honderd procent averechts. In een energiemarkt waar de prijzen door het dak gaan, is de eis van Jetten het laatste wat Nederland nodig heeft.
Gas is nu elf keer duurder dan een jaar geleden. Daardoor gaat de energieprijs in Europa door het dak. Met de winter in aantocht kan de gasprijs nog veel hoger worden, is de verwachting. De Europese Commissie broedt op een plan om de markt te kalmeren met een prijsplafond, maar of dat het gewenste effect zal hebben is de vraag.
Energie is het krachtigste wapen in de economische oorlog tussen Rusland en de Europese Unie. Om de Russische schatkist zo hard mogelijk te raken is er vanuit de EU en de VS een sanctiepakket tegen Rusland van kracht waarin fossiele brandstoffen een cruciale rol spelen. De import van Russische steenkool is sinds deze maand verboden en de invoer van olie en gas is ten dele verboden.
Rusland gebruikt op zijn beurt het afknijpen van de gasleveranties als vergelding voor de economische boycot die het Westen heeft ingesteld. Officieel zijn er contracten, maar door voortdurende ’onderhoudswerkzaamheden’ aan de pijpleidingen gaan de gasleveranties aan Europa met horten en stoten.
Argeloos
Met het sluiten van de Groningse gasvelden en de Russische inval in Oekraïne nog niet in zicht, sloten 120 Nederlandse gemeenten langetermijncontracten met Gazprom Energy, de Nederlandse dochtermaatschappij van het Russische staatsgasbedrijf Gazprom. Zulke contracten werden in Duitsland gesloten met de Duitse dochter van Gazprom, maar op nog veel grotere schaal met het oog op de sluiting van alle Duitse kerncentrales.
Hoe argeloos we zijn omgesprongen met onze energiezekerheid merken we nu. De Duitse regering heeft gezegd nog zeker twee jaar niet zonder Russisch gas te kunnen. Maar voor minister Jetten duurt dat allemaal veel te lang. Hij wordt gedreven door het onverdraaglijke idee, dat wij de oorlogskas van Poetin spekken en dat het Kremlin – van ons geld – nog jaren dood en verderf kan zaaien in Oekraïne.
Een onverdraaglijke gedachte inderdaad, maar de contracten met Gazprom Energy opzeggen gaat daaraan niets veranderen. Sterker, de kans dat de Russische staatskas er juist van profiteert, is levensgroot.
Dat zit zo. De Duitse overheid heeft in april de controle overgenomen bij het Europese hoofdkantoor van Gazprom in Duitsland, Gazprom Germania. De ceo en een deel van het personeel is vervangen en het bedrijf is in de praktijk een Duitse onderneming geworden. Het Russische moederbedrijf Gazprom is nog wel de enige aandeelhouder, maar heeft – conform het Europese sanctiebeleid – geen enkele zeggenschap meer en ook geen invloed meer op de kasstromen.
Sindsdien verdwijnen de inkomsten niet meer richting Rusland. En dat geldt ook voor de inkomsten van het Nederlandse dochterbedrijf, dat volledig valt onder het Europese hoofdkantoor in Duitsland. De voormalige Gazpromdochters in Europa gaan verder onder de nieuwe naam Security Energy for Europe (SEFE).
Spoken
Deze ontwikkeling heeft er in Duitsland voor gezorgd dat de bestaande contracten – met een veel lagere gasprijs dan de huidige – intact kunnen blijven. Dat zou voor de contracten van de 120 Nederlandse gemeenten ook gelden als Jetten geen spoken zag.
De Nederlandse minister vermoedt namelijk dat er via SEFE toch geld wordt doorgesluisd naar Moskou. In dit opvallende wantrouwen staat Jetten geheel alleen. Naast Duitsland doen ook Frankrijk, Italië, Zwitserland, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten mee met SEFE. Dat is ondenkbaar als SEFE de oorlogskas van het Kremlin zou aanvullen.
Dus als enige in Europa eist de Nederlandse regering dat de contracten met SEFE verscheurd worden en er met andere leveranciers nieuwe contracten worden gesloten voor een gasprijs die vele malen hoger ligt dan de prijs in de verscheurde contracten. De extra kosten voor de 120 Nederlandse gemeenten loopt in de tientallen miljoenen euro’s. Daarvan zal een deel moeten worden opgebracht door de burgers, die de eigen gasrekening al niet meer kunnen betalen.
Poetin spekkoper
Behalve in het hoofd van Jetten verdwijnen er dus géén contractgelden via de oude Gazpromdochters naar Moskou. En in tegenstelling tot wat Jetten beoogt, zorgen de nieuwe duurdere contracten juist voor extra inkomsten voor Poetin. En dat zit zo.
Omdat Europa niet zonder kan, levert Rusland nog steeds gas aan de Europese markt. Dat Russische gas mengt zich met gas uit Noorwegen, de VS of Algerije en die mix gaat via de energieleveranciers naar klanten, zoals die 120 Nederlandse gemeenten. Met het afsluiten van nieuwe contracten tegen een veel hogere gasprijs is Poetin dus alsnog spekkoper. Hij verdient aanzienlijk meer aan dezelfde hoeveelheid gas. Sanctie-experts denken dat Nederland hiermee zelfs de strafmaatregelen tegen Rusland schendt, omdat uiteindelijk de Russische schatkist ervan profiteert.
Bij Nieuwsuur zag ik hoogleraar politieke economie Jakob de Haan, die met stomheid geslagen is over zo veel onkunde bij de minister. De verbazing over de houding van Jetten is wijdverbreid. 120 Nederlandse gemeenten komen onnodig in grote financiële problemen en in Duitsland wordt met klem gevraagd klant te blijven van SEFE, waarin de Duitse overheid net 10 miljard euro heeft gestoken om het energiebedrijf overeind te houden.
Dus, wat bezielt minister Rob Jetten? Een decreet uit Brussel is er niet. Hij handelt naar eigen inzichten. Zijn bedoelingen zijn goed, maar hij bereikt het tegenovergestelde van wat hij wil en helpt Poetin. Op hoge kosten van 120 Nederlandse gemeenten. Het is hem gezegd, maar de minister wil van geen wijken weten. Fanatisme maakt de ziende blind.
Deze column verscheen op 31 augustus 2022 in de De Telegraaf
Reactie plaatsen
Reacties