En weg was NSC-leider Pieter Omtzigt. Een chaotisch einde aan zeven weken praten over een nieuw centrumrechts kabinet. Een uitgelekte verklaring aan zijn partijleden, een haastig appje naar informateur Ronald Plasterk en naar de andere gesprekspartners. Dat het klaar was. En toen een weinig overtuigende toelichting aan de talkshowtafel van Humberto Tan. De manier waarop Omtzigt het hazenpad koos verraadt paniek en de echte reden voor zijn vertrek: de oppositie binnen NSC tegen een kabinet met de PVV.
Het is geen geheim dat een deel van de nieuwe NSC-fractie vanaf het begin mordicus tegen een coalitie met de PVV was. Een partij die een grondwettelijk Hof hoog op haar verlanglijst heeft had daar alle reden toe. Maar praten met de PVV kon geen kwaad. Immers de anti-grondwettelijke standpunten van Geert Wilders stonden een coalitie van beiden veilig in de weg. Het leverde Omtzigt rust op in zijn spiksplinternieuwe fractie.
Maar Wilders schonk water bij de wijn en niet zo zuinig ook. Standpunten zoals het koran- en moskeeverbod, het idee om ’potentiële’ jihadisten preventief vast te zetten en het plan om mensen met een dubbel paspoort het kiesrecht te ontnemen verhuisden naar de ijskast. Niet dat de anti-islamstandpunten ooit kans van slagen zouden hebben, maar de draai van Wilders was toch opmerkelijk. De PVV is voor een belangrijk deel opgetrokken langs zijn antipathie en het onbehagen over de islam in Nederland. Bij Humberto erkende Omtzigt dat de rechtsstatelijke bezwaren tijdens deze informatieronde in principe waren opgelost.
Een belangrijk argument om buiten een kabinet met de PVV te blijven, werd de NSC-fractie uit handen geslagen. Maar de weerzin bij een deel van de fractie bleef. Dat moet een groot probleem voor Omtzigt zijn geweest. Zeker als in het verslag van de informateur de vorderingen op de principiële bezwaren te lezen waren en een volgende logische stap formatiegesprekken zouden zijn.
Zoals het een echte politieke partij betaamt, gaat ook bij NSC het partijbelang boven alles. Sterker, de twintig kersverse Kamerleden en hun medewerkers vragen extra aandacht van partijleider Omtzigt. Een scheuring – over in dit geval regeren met de PVV – kan Omtzigt zich niet permitteren. En dus moest een nieuw bezwaar het einde van de informatieronde forceren. Dat werd het sombere, maar onvolledige beeld van de overheidsfinanciën.
In het bericht aan de leden van de partij schrijft NSC dat het opeens met een andere financiële werkelijk is geconfronteerd. Daardoor kunnen gedane beloftes over bestaanszekerheid niet worden nagekomen. In plaats van overleg met de drie andere partijen over de volledige financiële vooruitzichten loopt NSC weg voor die verantwoordelijkheid en wordt Plasterk beschuldigd van het achterhouden van informatie. De drie gesprekspartners en de informateur zijn met stomheid geslagen.
De partij schrijft aan haar leden: ’NSC wil onder geen enkel beding beloftes maken aan Nederlanders, waarvan zij van tevoren weet dat dit loze beloftes zijn die de komende kabinetsperiode niet waargemaakt kunnen worden. Bestaanszekerheid bouw je niet met luchtkastelen.’ Oftewel: NSC wil alleen regeren met een dik gevulde portemonnee. En zonder de PVV.
Het vluchtgedrag van Omtzigt doet denken dat van Yesilgöz. Zoals Omtzigt het einde van de informatieronde niet kan afwachten, kon Yesilgöz niet wachten op het begin ervan, om te verklaren dat zij afzag van regeringsdeelname met de PVV. De nieuwe VVD-leider beloofde haar kiezers de hele campagne een rechtsere koers en een stevige aanpak van de problemen, maar werd door een deel van haar partij teruggefloten toen de PVV de grootste werd en een kabinet met Wilders voor de hand lag.
Kiezers hebben feilloos in de gaten naar welk slecht toneelstuk ze kijken. Voor asiel-migratie, woningnood, energietransitie en andere grote thema’s heeft een ruime meerderheid op 22 november gekozen voor een rechtse coalitie. En ja, iedereen weet niet beter dan dat het landsbestuur in handen is van meerdere partijen en dat er compromissen worden gesloten. Maar in plaats van voortvarende volksvertegenwoordigers zien kiezers opnieuw politici die het drukker hebben met zichzelf en met gedoe in hun partij, dan met de mensen aan wie ze beloofd hebben aan de slag te gaan.
Het is van het grootste belang dat er snel recht wordt gedaan aan de uitslag van de verkiezingen. Een meerderheid wacht al bijna drie jaar op een kabinet dat werkt voor hun. Na 299 dagen bakkeleien en navelstaren stond er op 10 januari 2022 een nieuw kabinet op het bordes van de koning. Het vierde kabinet-Rutte had een parlementaire meerderheid van 77 zetels, maar nog maar het vertrouwen van 28 procent van de kiezers. Op Prinsjesdag was dat nog maar 15 procent van de kiezers. Het is nooit meer goed gekomen tussen dat kabinet en de kiezers.
Wie denken politici dat ze zijn? Zij zijn uw en mijn vertegenwoordigers en krijgen een mandaat om - ten minste op hoofdlijnen - de wensen van een meerderheid van de burgers voor elkaar te krijgen. Dat is hun opdracht. Geachte politici, jullie werken voor ons. Ga eens aan de slag!
Deze column verscheen op 8 februari 2024 in De Telegraaf
Reactie plaatsen
Reacties