De politieke partijen hebben nog precies een maand om ons te verleiden. Problemen genoeg die kiezers beroeren, maar overtuigen de politici nog wel? De coalitiepartijen staan voor een ernstig impopulair kabinet, maar vertellen dat we toch op de goede weg zijn. De oppositie is onderling verdeeld, maar eensgezind in dat het anders moet. Verkiezingen gaan niet over snelle beloften, maar om langjarig vertrouwen.
De gasprijs daalt, net als de inflatie en een recessie is op het nippertje afgewend. Wie in deze onzekere tijden behoefte heeft aan optimistische berichten is de afgelopen dagen op zijn wenken bediend. Maar het zíjn onzekere tijden en de Europese Commissie waarschuwt voor zelfgenoegzaamheid.
En inderdaad, de oorlog, de energieschaarste en de schulden kunnen alles in een oogwenk verslechteren. Maar in Nederland is het verkiezingstijd en blazen tevreden politici broze succesjes op tot heldendaden.
'Doel bereikt! We zijn onafhankelijk van Poetin. Een ongelooflijke prestatie.' D66-fractievoorzitter Jan Paternotte had nog meer goed nieuws en stak de loftrompet over zijn energieminister Rob Jetten. Voor onze energie hebben we Rusland niet meer nodig, beweerde Paternotte.
Klimaatdoelen
Erg veel keus had Jetten niet. Russische kolen en olie werden verboden en het Nord Stream-gasinfuus werd opgeblazen op de bodem van de Oostzee. De prestatie zit 'm vooral in hoe de weggevallen energieleveranties uit Rusland worden opgevangen. En dan ziet het er allemaal een stuk minder heroïsch uit dan de verkiezingsretoriek ons probeert wijs te maken.
Zo draaien de kolencentrales weer op volle toeren. Kolen verstoken levert voor dezelfde hoeveelheid energie twee keer zoveel CO2-uitstoot op als gas. Er wordt ook extra biomassa bijgestookt. Dat levert nog eens extra CO2-uitstoot op. Onafhankelijkheid van Poetin is een mooi doel, maar de gasvervangers zetten de klimaatdoelen opnieuw verder weg.
Het lijkt op de Duitsers die graag onafhankelijk wilden worden van kernenergie. Met trots sloten zij één voor één hun kerncentrales. Maar het gat in de energieleverantie moest worden opgevuld en nu verstookt Duitsland weer meer steenkool en bruinkool.
Kwestie van moraal
Een andere vervanger voor Russisch gas is het vloeibare gas LNG uit onder meer Qatar en de Verenigde Staten. Het is landen als Duitsland en China gelukt om langlopende afspraken te maken over de levering van LNG. Nederland niet. Hoewel de gasprijs nu laag is kan die ook weer snel omhoog schieten. Bijvoorbeeld als de Chinese economie na de lockdown weer harder gaat groeien en als de volgende winter in aantocht is.
Het CBS melde deze week dat Nederland vorig jaar een kwart minder gas heeft gebruik dan het jaar ervoor. De oppositiecombinatie GL/PvdA vierde het als een eigen overwinning. Maar niet alle oorzaken zijn om te juichen.
Door de zachte winter is er minder gestookt in huizen en kantoren. Maar voor veel particulieren en ondernemers was het gas ook gewoon te duur. Zij zaten onvrijwillig in de kou of moesten hun onderneming (tijdelijk) sluiten. Zoals is gebeurd bij bakkerijen, in de glastuinbouw en de papierindustrie. Niet iets om erg trots op te zijn.
Het is een kwestie van moraal om te stoppen met de financiering van Poetins oorlogsmachine. Het is een teken van kracht om niet langer chantabel te zijn. Maar een ongelooflijke prestatie is het niet. Er wordt flink voor betaald door burgers, bedrijven en klimaat.
Etalage
Politici doen beloften of claimen successen en inzichten. PvdA en GL beloven opeens gratis openbaar vervoer voor de laagstbetaalden en de SP wil energiebedrijven nationaliseren. Idealen die vermoedelijk niet opwegen tegen de overvolle treinen en bussen die dat gratis ov als eerste oplevert. En ambtenaren aan het roer zullen bij energiebedrijven vast iets kunnen veranderen, maar aan de gasprijs kunnen ook zij niet sleutelen.
Het is tot nu toe een armzalige etalage waarin de oppositie de kiezer verleidt met het onmogelijke en de coalitie met lege handen staat. De economie is een meevaller, maar het gaat op 15 maart vooral om stikstof, natuur, boeren, huizen en asielzoekers. Voor de regeringspartijen zit daar niks tussen om aan te wijzen dat succesvol is.
Misschien dat D66 daarom de energie-onafhankelijkheid van Poetin zo gretig als succes van Rob Jetten claimt.
Deze column verscheen op 15 februari 2023 in De Telegraaf
Reactie plaatsen
Reacties