Hoewel ik van goede manieren houd, ben ik niet vrij van onfatsoenlijk gedrag. Zoals die keer in het verkeer, in mijn auto over een zebrapad, waar het voetgangerslicht op groen stond. Dat laatste had ik in mijn veel te grote haast niet in de gaten, maar werd mij toegeschreeuwd door een van de voetgangers. Onversneden huftergedrag, al zeg ik het zelf. Het is alweer jaren geleden, maar ik voel opnieuw het schaamrood op m’n kaken.
Ik heb hard staan vloeken in een vol café op de dag dat Theo van Gogh was vermoord. Ik heb als jongen van twaalf een tante uitgescholden toen zij onze hond tijdens het oud-en-nieuwvuurwerk had laten ontsnappen in een vreemde stad. Ik heb mensen niet laten uitpraten in discussies.
Om als fatsoensrakker door het leven te kunnen, is mijn blazoen te vies. Van mij is geen geloofwaardige moraalridder te maken. Het is een roeping die voor zeer weinigen is weggelegd.
Onontkoombaar
’Goede manieren in de politiek’ was een onontkoombaar onderwerp in het gesprek van Twan Huys met Sigrid Kaag tijdens de veelbesproken aflevering van College Tour. Kaag is in alles fatsoen en in die zin sluit haar partijleiderschap naadloos aan op het gewenste imago van D66.
De partij claimt de goede manieren als politieke identiteit al sinds 2002. Toenmalig fractievoorzitter Thom de Graaf presenteerde zijn partij als ’fatsoenlijk alternatief’ tegenover de vele ruzies binnen de Lijst Pim Fortuyn (LPF) en de daaropvolgende kabinetscrisis van Balkenende I. Alexander Pechtold bracht fatsoen in stelling om het verschil te duiden tussen zijn partij en de PVV. Maar Sigrid Kaag valt als politiek leider nog het best samen met het gekozen imago.
Er zijn misschien lezers die denken dat ik dit ironisch bedoel, maar ik moet hen teleurstellen. Zelf heb ik Kaag ooit in de Amsterdamse Balie mogen interviewen en toen zat daar ook al de welbespraakte en voorkomende vrouw die we zondag zagen in College Tour. Dit is mijn observatie, die verder losstaat van haar politieke standpunten en haar optreden als minister van Financiën.
’Verwarde mensen’
Een groot deel van het programma was ingeruimd voor de bedreigingen tot aan haar voordeur en die tegen andere politici, advocaten en journalisten. Daarvoor viel veel te zeggen, omdat er in deze ontwikkeling maar geen verbetering zit. Sterker, het aantal bedreigingen neemt alleen maar toe.
In de zoektocht naar de bron van het kwaad kwamen Huys en Kaag uit bij het vijandige politieke en maatschappelijke klimaat en bij de omgangsnormen, in casu een vermeend gebrek aan fatsoen. „Het klimaat van hetze en opruiing waarin juist verwarde mensen kunnen denken iets heiligs te doen en een daad te moeten stellen, baart mij zorgen”, zei Kaag.
Zij noemde Els Borst als slachtoffer van een christelijke haatcampagne tegen haar euthanasiewet. Die hetze was er. Op kleine schaal weliswaar, maar het kan de dader op gedachten hebben gebracht. Kaag had ook de hetze tegen Pim Fortuyn kunnen noemen. Dan was zij uitgekomen bij leden van haar eigen partij. Zoals de al eerder genoemde Thom de Graaf, die Anne Frank erbij haalde om Fortuyn als de Nederlandse Hitler neer te zetten. Volkert van der Graaf trok zijn conclusies toen Fortuyn de verkiezingen dreigde te gaan winnen.
Tranen
Er zat veel emotie in deze aflevering van College Tour. Kaag was tot twee keer toe tot tranen geroerd. Zo hadden we haar inderdaad nog niet eerder gezien. Maar de meeste indruk op mij maakte de ingehouden woede van oud-informateur Johan Remkes. In een fragment van Buitenhof confronteerde Huys Remkes met de lastercampagne, die tegen hem is gevoerd door leden van het Kaag-campagneteam. D66-Tweede Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma was een van hen.
In het fragment zegt Remkes dat ieder woord erover er een te veel is en houdt dan zijn mond. In de doodstille seconden die volgen, vertellen de ogen van Remkes het hele verhaal. Om er uiteindelijk nog aan toe te voegen dat er in politiek Den Haag een ’klimaat van kapotmaken’ heerst. Het ongemak bij Kaag is groot.
Het probleem van D66 is niet Sigrid Kaag, maar de ongeloofwaardigheid van de hele partij. Pretenties over fatsoen slaan stuk op de eigen lastercampagnes. Het gekozen imago van morele gids is pedant en hypocriet wanneer het wangedrag in eigen gelederen zo welig tiert. Dat roept aversie en hoon op en is bovendien een slecht uitgangspunt voor die andere claim van deze partij: wij willen mensen verbinden.
Moraalridder is een lastig vak, maar misschien is ’goed voorbeeld doet goed volgen’ toch een beter begin.
Deze column verscheen op 31 mei 2023 in De Telegraaf
Reactie plaatsen
Reacties