In de eerste dagen van de nieuwe wet tegen haatzaaiende taal heeft de Schotse politie ruim 4000 aanklachten ontvangen. De meeste daarvan betreft uitspraken van de grootste voorstander van de wet, de Schotse premier Humza Yousaf zelf. De politie laat Harry Potter-auteur JK Rowling, een van de mensen voor wie de nieuwe wetgeving lijkt opgetuigd, voorlopig met rust. Zo slaat een slinkse poging de vrije meningsuiting in te perken vooralsnog terug in het gezicht van de censoren zelf.
De nieuwe Hate Crime and Public Order Act, die deze week in Schotland van kracht werd is zo’n opmerkelijke stap dat de invoering van de wet tot ver buiten Schotland tot beroering heeft geleid. Ook in ons land. Zometeen de redenen voor de commotie, eerst een korte beschrijving van wat er aan de invoering voorafging.
De nieuwe wet is een vervolg op eerdere wetgeving tegen het aanwakkeren van rassenhaat. Het is sinds 1986 in het Verenigd Koninkrijk strafbaar om je bedreigend of beledigend te gedragen met de bedoeling haat aan te wakkeren tegen een groep mensen op basis van ras, huidskleur, nationaliteit of etnische afkomst. Ook in Nederland is aanzetten tot haat, discriminatie en geweld bij wet verboden (Artikel 137d). In hoeverre omstreden uitspraken binnen de vrijheid van meningsuiting vallen is aan de rechter.
Vrouwen vergeten
Wat de nieuwe wet toevoegt aan de oude zijn allereerst nieuwe categorieën. Naast huidskleur en etnische afkomst gelden nu ook beledigingen en haatdragende taal over religie, seksuele geaardheid, leeftijd, gehandicapten en genderidentiteit als misdrijf. En daar is het eerste bezwaar. Vrouwen vragen zich af waarom zij er niet als categorie tussen staan.
Geweld en bedreigingen tegen vrouwen is in Schotland een veel groter probleem dan de hatelijke verbale uitwisselingen op basis van vooroordelen over genderidentiteit. Bij de Schotse politie waren het afgelopen jaar bijna 62.000 gevallen van huiselijk geweld gemeld. In veruit de meeste gevallen zijn vrouwen daarbij het slachtoffer. Tegenover die 62.000 vrouwen staan 55 incidenten van een haatmisdrijf tegen transpersonen (dertien minder dan het jaar ervoor). Desondanks geeft de regering met de wet openlijk voorrang aan het taalgebruik tegen deze groep boven de roep om meer maatregelen tegen huiselijk geweld in Schotland.
Volgens auteur JK Rowling is het ontbreken van de categorie vrouwen exemplarisch voor de vrouwvijandigheid van de wet. In de nieuwe wet is de erkenning opgenomen van zelfidentificatie. Dat betekent dat - naast transpersonen - ook mannen die zich verkleden als vrouw en zeggen zich als vrouw te identificeren door overheid en medeburgers als vrouw erkend dienen te worden. Rowling, feministen en andere vrouwen vinden dit niet alleen onwetenschappelijk misbruik van hun geslacht, maar ageren ook tegen het gevaar die de erkenning oplevert voor vrouwen. Zoals in kleedruimtes, blijf-van-mijn-lijfhuizen en vrouwengevangenissen, waartoe verklede mannen zich op basis van hun zelfidentificatie toegang kunnen verschaffen. De praktijk heeft bewezen dat dat gebeurt.
Vervolging ligt op de loer
Samen met andere vrouwen leeft Rowling al jaren op voet van oorlog met transactivisten en de politiek correcte goegemeente over haar standpunten inzake transpersonen en vrouwenrechten. Zij vindt dat transvrouwen (als man geboren) geen échte vrouwen zijn en dus ook niet als vrouw erkent moeten worden. Mensen die aanstoot nemen aan dit standpunt kunnen nu naar de Schotse politie, om een aanklacht in te dienen tegen Rowling.
In de sport vindt een hoogoplopend debat plaats over de deelname van transvrouwen aan de vrouwencompetitie. De lichamelijke voorsprong van transvrouwen leidt bij meerdere sporten tot oneerlijke concurrentie en verschillende sportbonden tolereren dit niet langer.
Om het debat over sportcompetities, de toegang tot blijf-van-mijn-lijfhuizen of de maatschappelijke positie van vrouwen in het algemeen in alle vrijheid en openheid te kunnen voeren, is een voorwaarde dat er geen vervolging op de loer ligt. Maar in de nieuwe realiteit van Schotland ligt vervolging wel degelijk op de loer.
Het subjectieve oordeel
Wanneer je in gesprek bent met een ander op je werk, in het café of thuis(!) en er vallen woorden - tijdens een discussie bijvoorbeeld - dan kan jij of de ander of een derde persoon die getuige is aangifte doen van mogelijk haatdragende taal. De aangifte kan ook anoniem gedaan worden. Collega’s, vrienden, onbekende kunnen naar de politie stappen. Opstandige pubers kunnen uit wraak hun ouders aangeven. Een samenleving van angst en verklikkers is geboren.
Uitdrukkelijk geldt vanaf nu in Schotland dat woorden ’mogelijk’ hatelijk of beledigend zijn geweest. Dat betekent dat uitspraken op zichzelf niet strafbaar hoeven zijn, maar dat ze strafbaar kunnen worden als een ander ze als hatelijk of beledigend ervaart. De wet introduceert zo het subjectieve oordeel, waardoor burgers niet meer weten wat is toegestaan en wat niet. Verstandige Schotten zullen wat vaker zwijgen.
In de ’brave new world’ van het nieuwe Schotland zijn alle burgers straks verlost van onaardige en haatdragende opmerkingen, maar is iedereen bang voor elkaar. Het publieke debat is essentieel voor een democratie, maar hoeveel Schotten durven daar nog aan mee te doen? Zoals wel vaker is de weg naar de hel geplaveid met goede bedoelingen. Aan de poorten van die hel staat in Schotland de taalpolitie.
Deze column verscheen op 4 april 2024 in De Telegraaf
Reactie plaatsen
Reacties