Het eigen onderzoek naar het grootste verlies in de geschiedenis van D66 concludeert dat de partij afstandelijk, betweterig en te woke is. Ook bleek de term ’nieuw leiderschap’ niets meer dan een loze kreet. De rake evaluatie kwam zaterdag op het partijcongres zo goed als niet aan bod. In plaats daarvan klonk een oud vertrouwd recept. Net als PvdA/GL heeft D66 nog maar één verhaal: Geert Wilders.
Het moet geen eenvoudige opgave zijn geweest – na het harde oordeel van de kiezers én de eigen evaluatiecommissie – om D66 weer een eigen verhaal en een beetje zelfvertrouwen te geven. Kroonjuwelen als de gekozen burgemeester en het referendum zijn jaren geleden al bij het oud vuil gezet, dus wat ís de smoel van D66 eigenlijk nog? Zoals marketingbureaus oude omroepen voorzien van nieuwe slogans om hun bestaansrecht aan te tonen, zo zijn er voor D66 spindoctors aan de slag geweest om de partij weer een zweem van relevantie te geven. Het resultaat was te zien op het ledencongres in Amersfoort.
Partijleider Rob Jetten is die dag tijdens zijn speech geregeld boos en fel. Zijn verhaal is zorgvuldig geconstrueerd en Jetten leest het woord voor woord van de autocue op. Als hij het heeft over goede gesprekken met partijleden aan een keukentafel in Brabant – waar „uiteraard de Brabantse worstenbroodjes niet ontbraken” – ziet de zaal een foto van de keukentafel en de worstenbroodjes. Niets wordt aan het toeval overgelaten.
’Liefde voor Nederland’
„Dit is óns land!” klinkt het opeens vanaf het podium. Achter Jetten verschijnt een enorme Nederlandse vlag. ’Hoort dit erbij?’, zie je een deel van de zaal denken. ’Wij zijn toch van Europa?’ Dit soort nationalistische taal was voorheen taboe. Maar nu heeft Jetten het over zijn „liefde voor Nederland”. De zaal moet even schakelen, maar haalt opgelucht adem als Jetten de verkiezingsuitslag in november „een ruk naar extreemrechts” noemt. Dit is bekend terrein.
„De Nederlandse identiteit is er een van gastvrijheid en de strijd tegen intolerantie. En daarom is Wilders een gevaar voor onze identiteit!” Jetten rept van „machtshonger” en roept het beeld op dat Wilders een gevaar voor Nederland is. Hoe langer hij het heeft over Wilders – en zij die met hem onderhandelen over een nieuw kabinet – hoe feller en bozer Jetten wordt. Zijn tirade moet de onzekerheid en de inhoudelijke leegte overschreeuwen die de verkiezingsnederlaag in de partij heeft achtergelaten.
Duiders en politicologen
We zien dezelfde focus op Wilders bij het leger aan duiders en politicologen, die een verklaring zoeken voor het verlies van links en de ruk naar rechts. NRC interviewde voor de krant van maandag een Duitse politicologe aan de Universiteit van Amsterdam. Zij beweert het succes van populistisch-rechts ontrafeld te hebben. Volgens deze Gianna Eick maken Wilders en consorten mensen bang, dat asielmigranten afkomen op onze sociale voorzieningen en er onevenredig veel gebruik van maken. Volgens Eick is er zowel voor een aanzuigende werking van de verzorgingsstaat als het onevenredige gebruik ervan geen bewijs, maar legt het beeld Europese populisten geen windeieren.
Het verlies van links ligt wederom niet aan links zelf, maar aan een ’verkeerde voorstelling’ van de werkelijkheid door rechts. Kiezers zijn volgens deze duider „inherent racistisch” en onwetend en geloven de populisten blind. Ik vraag me af hoelang mevrouw Eick zich heeft opgesloten in haar studeerkamer om tot dit inzicht te komen.
Asielmigranten ondernemen een lange tocht door tal van landen om uiteindelijk in Nederland of Duitsland aan te komen. Ze blijven niet in Turkije of Bulgarije, maar komen deze kant op omdat hier de voorzieningen het beste zijn en de kans het grootst is om te kunnen blijven. Natuurlijk hebben de omstandigheden een aanzuigende werking. Mensensmokkelaars delen folders uit waarin Nederland wordt aangeprezen om z’n ruimhartige opvang.
Dat de asielmigratie zwaar drukt op de betaalbaarheid van de verzorgingsstaat is ook geen leugen. Uitkeringen, subsidies, toeslagen en ziektekosten moeten betaald worden uit premies en belastingen. Migratiedeskundige Jan van de Beek berekende eerder dat door massa-immigratie de verzorgingsstaat op termijn onhoudbaar wordt. Uit zijn onderzoek bleek dat te veel niet-westerse asielzoekers en statushouders afhankelijk blijven van een uitkering en zelf geen bijdrage leveren aan het in stand houden van de voorzieningen. Voor de regering van Denemarken is het voortbestaan van de verzorgingsstaat de belangrijkste reden voor hun strikte asielbeleid.
Betweterigheid
Dat xenofoob en racistisch noemen toont de radeloosheid op links. De plaat met de verwijten naar de overkant blijft hangen in steeds dezelfde groef. Links heeft geen verhaal en geen oplossingen voor de problemen rond de omvang, de opvang, de integratie en de overlast. Moeilijkheden worden gebagatelliseerd of gewoon ontkend. Links durft nog altijd niet aan de ongemakkelijke werkelijkheid te beginnen en wat overblijft is het bashen van de mensen die deze problemen wel op de agenda durven zetten. Niet uit ’machtshonger’, maar vermoedelijk omdat zij het nut van het wegkijken niet zien.
In zijn aanval op Wilders prees Jetten zichzelf en zijn partij, dat D66 niet polariseert en „altijd bereid is een brug te slaan”. Laat de grootste klacht van kiezers en de eigen evaluatiecommissie nou zijn dat die bereidheid juist ontbreekt. Betweterigheid is lastig te genezen.
Deze column verscheen op 11 april 2024 in De Telegraaf
Reactie plaatsen
Reacties