„Vergaderen voor Piet Snot”, noemde SP-Kamerlid Renske Leijten het maandag. De Tweede Kamer staat buitenspel bij de goedkeuring van het, op de valreep gesloten, handelsakkoord tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk. Uit ergernis daarover onderbrak de kamer de kerstvakantie, om minister Blok (Buitenlandse Zaken) om opheldering te vragen.
Maar Blok kon het ook niet mooier maken: er is vaart geboden bij goedkeuring van de deal en daarom passeert Brussel de nationale parlementen in Europa. De ironie wil dat de Tweede Kamer zich beklaagt over de autoritaire opstelling van Brussel, die voor de Britten nou juist de aanleiding was om uit de Europese Unie te vertrekken.
De lange moeizame onderhandelingen over vertrek en een nieuwe handelsrelatie zijn aan deze kant van de Noordzee vooral met scepsis, afkeuring en dedain beoordeeld. Het Brexit-referendum van 23 juni 2016 was al een ’slecht idee’, maar de uitslag zou nog veel slechter zijn. De meerderheid die voor vertrek koos zou dom en xenofobisch zijn. Dom omdat zich een economische ramp achter de keuze zou verbergen, xenofobisch omdat de Britten de controle over de eigen grenzen terug wilden en hun rug naar Europa zouden toedraaien.
Volgens de critici hadden de politici van het Brexit-kamp bovendien een ’leugencampagne’ gevoerd. Zij hadden de kiezers immers beloofd dat een Brexit geen gevaar zou opleveren voor de Britse toegang tot de gemeenschappelijke Europese markt. Dat gevaar was er uiteraard wel. En dat hebben de Britten vanzelfsprekend van de remain-campagne kunnen vernemen.
En de politici die in de EU wilden blijven, verkondigden zo hun eigen onwaarheden. Zo zou een vertrek met absolute zekerheid gevolgd worden door een economische ineenstorting van het Verenigd Koninkrijk. Sterker, die catastrofe zou al direct beginnen na het referendum wanneer de uitslag Brexit zou zijn.
Dat laatste heeft zich niet voorgedaan en de ineenstorting van de Britse economie is vooralsnog uitgebleven. Toekomst voorspellen blijkt een gave die ook onder economen maar zelden voorkomt. Maar vrijdag gaat de nieuwe relatie tussen de EU en het VK pas echt in en dan kunnen we ook pas zien hoe de Britse economie zich houdt onder de nieuwe omstandigheden. Tot nu toe is de grote vlucht van bedrijven die Groot-Brittannië verruilen voor het Europese vasteland uitgebleven. Unilever heeft Londen zelfs verkozen boven Rotterdam en ook Shell overweegt te verhuizen van de EU naar het VK. Die multinationals doen dat volgens mij niet als zij op hun ’nieuwe’ bestemming de ondergang vermoeden.
Maar zoals gezegd, vrijdag begint het echte werk. Exporteurs aan beide kanten van de Noordzee krijgen meer papierwerk te doen. Er zal vertraging bij de douane zijn. Dat is slecht voor de houdbaarheid van bederfelijke waar. Zo soepel als de handel over en weer ging zal het niet meer gaan. Dat zal voor iedereen erg wennen zijn. Hoe belangrijk de economische consequenties ook zijn, laten we niet vergeten dat de Britse keuze voor vertrek uit de EU is ingegeven door een verlangen naar soevereiniteit.
Take back control. En daar is weinig doms of xenofobisch aan; dat gaat over het inrichten van je eigen huis zonder over alles te moeten overleggen met de rest van de straat. Burgers die vertegenwoordigers kiezen die uitvoeren wat die burgers bij meerderheden wensen en die hun vertegenwoordigers ook op de resultaten kunnen afrekenen. Democratische legitimiteit dus.
We hoeven geen Britten te zijn, om te zien dat dit het grootste manco van de Europese Unie is. Formeel gebeurt er niks in de EU zonder dat alle gekozen regeringsleiders instemmen, maar het overleg en de onderhandelingen over zaken die burgers raken vinden op grote afstand van die burgers plaats. Bovendien is de initiator van nieuwe Europese wetgeving de Europese Commissie. Dat is een onbekende club onaantastbare mannen en vrouwen, die deze week niet voor het eerst - en niet voor het laatst - een arrogante en autoritaire opstelling is verweten.
Legitimiteit raakt aan het vertrouwen dat burgers hebben in politieke instellingen. Bij de Britten was het vertrouwen in Brussel op. Ik ben benieuwd hoe lang de Tweede Kamer het zal volhouden: vergaderen voor Piet Snot.
Deze column verscheen op 30 december in De Telegraaf
Reactie plaatsen
Reacties